|
Rys historyczny
Położenie. Miasto (w latach 1954-1975 powiatowe) położone 113m nad poz. morza, nad rzeką Iną, na Nizinie Szczecińskiej, przy skrzyżowaniu dróg wiodących do Szczecina, Stargardu, Wolina, Kamienia, Nowogardu i Gryfie, węzeł kolejowy linii biegnących ze Szczecina(33km drogą od centrum) do Świnoujścia, Kamienia, Kołobrzegu i Maszewa.
Rys historyczny. We wczesnym średniowieczu (X-XIII w.) był tutaj gród obronny ludności pomorskiej, obok którego wykształciło się rzemieślnicze podgrodzie. Powstanie osady związane było z eksploatacją bogactw naturalnych okolicznej Puszczy Goleniowskiej. W 1268 r., obok grodu lokowane zostało przez Barnima I miasto na prawie magdeburskim. Otrzymało ono wówczas 120 łanów ziemi ornej, 30 mórg lasów oraz zwolnienie na pewien okres od podatków i ceł. W 1314 r. zamieniono prawo magdeburskie na lubeckie. W XIV w. Na przełomie XIII/XIVw. miasto otrzymało fortyfikacje oraz port rzeczny. W 1358r. Goleniów był członkiem Hanzy (1368 r.), brał aktywny udział w handlu zbożem, które spławiano Iną. Położony nad Iną, na drodze lądowej ze Szczecina do Kołobrzegu - pośredniczył w kontaktach handlowych (zbożem i drewnem) Stargardu z Zalewem Szczecińskim. Przyczyniło się to do rozwoju miasta. W XIVw. miasto wiodło spór ze Stargardem Szczecińskim o wolną żeglugę na Inie. W 1383r. W mieście istniał dom żeglarza, siedziba bogatych kupców. W II połowie XIV w. Goleniów uzyskał prawo bicia monet, z którego korzystało do końca XVw., kiedy prowadziła tędy książęca droga pocztowa ze Szczecina do Słupska i Gdańska.. Na początku XVI w., według danych źródłowych, miasto dostarczało księciu 75 zbrojnych. Wielkie pożary w latach 1529 i 1621, a potem wojna 30-letnia spowodowały upadek miasta. W 1637 r., po wymarciu książęcej dynastii szczecińskich Gryfitów, Goleniów został przy Szwecji, w 1679 r. oddany w zastaw Brandenburgii, a w 1720 r. przeszedł do Prus.
Po zniszczeniach w wojnie 30-letniej, stopniowo miasto podźwignęło się z ruin. W XVII/XVIII w. rozwijał się handel zbożem, drewnem i solą. To samo odnosi się do rzemiosła, czego wyrazem było istnienie w mieście wielu warsztatów tkackich i płócienniczych, dwóch młynów i wytwórni papieru. W 1811 r. poświadczone jest istnienie wytwórni igieł i zakładu obróbki miedzi. W XIX w. rozwinął się natomiast do znacznych rozmiarów przemysł drzewny. W 1913 r. powstała fabryka mebli. W 1882 r. Goleniów uzyskał połączenie kolejowe ze Szczecinem i Gryficami, a w 1892 r. z Wolinem i Świnoujściem. Od XIV w. do Goleniowa należały dwie wsie, od XVIII w. także garbarnia, młyny, papiernia, folusz, wytwórnia dzbanów, zakład obróbki miedzi i kilka folwarków. Miasto pustoszone było wielokrotnie przez pożary i epidemie (np. w latach 1625-1628 na zarazę zmarło ponad 2 tyś. mieszkańców). Podczas II wojny światowej miasto zostało zniszczone w 60%, zniszczonych zostało w Goleniowie 465 domów, a ludność zbiegła za Odrę. Zdobyte przez wojska radzieckie 7 marca 1945 r. W wyniku powojennej odbudowy i rozbudowy Goleniów stał się poważnym ośrodkiem przemysłowym. Do większych zakładów należą: fabryka mebli, fabryka opakowań blaszanych, tartak, wytwórnia płyt podłogowych, betoniarnia, zakłady spożywcze, chemiczne, Państwowy Ośrodek Maszynowy, młyn parowy, tuczarnia drobiu, wytwórnia win i wód gazowanych. Od 1957 r. działa duży ośrodek hodowli rybnej, miasto jest poważnym ośrodkiem administracji leśnej. W pobliskich Glewicach znajduje się port lotniczy Szczecina.
Stare Miasto otoczone jest dość znacznymi fragmentami murów obronnych, wzniesionymi w XIII/XIV/XVw. Najpiękniejszy i najwyższy ich odcinek biegnie nad Iną, w miejscu dawnego portu. Tutaj wznoszą się dwie gotyckie, ceglane baszty miejskie z XIV - XVw.: cylindryczna, wysoka Baszta Prochowa, zwana także Więzienną, zwieńczona otwartym tarasem widokowym zakończonym ceramicznym stożkiem, oraz ośmioboczna Baszta Mennicza z furtą wodną. Naprzeciw, po drugiej stronie rzeki, wznosi się wysoki, ryglowy spichlerz portowy z XVIIIw., o dachu mansardowym - jeden z nielicznych zabytków tego typu na Pomorzu Zachodnim. Z zespołu obwarowań miejskich zachowała się także XV-wieczna Brama Wolińska potężna, strzelista budowla obronna, z ostrołukowym przejazdem, należąca do najpiękniejszych na Pomorzu. Posiada 6 kondygnacji i wznosi się na wysokość 26m. Dolne jej partie zbudowane są z kamienia, a wyższe - z cegły. Schodkowany szczyt dekorowany jest wysmukłymi podwójnymi blendami, trójkątnie zwieńczonymi.
W centrum miasta wznosi się gotycki kościół, zbudowany w XVw. na fundamentach budowli romańskiej. Jest to budowla halowa, 3-nawowa. Bogaty, gotycki portal wzniesiony jest z cegły, częściowo glazurowanej. Podczas działań wojennych w 1945r. kościół uległ zniszczeniu. Odbudowano go w latach 1958 - 1961.
Zaludnienie. 1654 r.: ok. 900 mieszkańców, 1740 r.: 1645, 1784 r.: 2088, 1816 r.: 2287, 1857 r.: 5522, 1900 r.: 8539, 1925 r.: 11624, 1939 r.: 13754, 1946 r.: 1713, 1955 r.: 7900, 1961 r.: 10805, 1970 r.: 14641, 1987 r.: 21517.
Nazwa. Pierwotne zapisy w źródłach brzmią: Golinog-1220 r., Golenoge -1248 r., Gollenog - 1286 r., ostateczna forma zniemczona-Gollnow. Nazwa pochodzi od wyrazu "goły", "gola"-urodzajny, bezleśny teren, goły, golizna, co odpowiada warunkom topograficznym. Niektórzy badacze uważają nazwę za żartobliwą (goła noga). W czasie lokacji osiedle otrzymało niemiecką nazwę Vredeheide tj. Friedeheide (Puszcza Pokoju), ale nazwa ta nie przyjęła się wśród pomorskiej, słowiańskiej jeszcze ludności i powrócono do nazwy pierwotnej
|
10.0 - 1 vote | |
|
Dorabianie kluczy Goleniów
|
[News] Etyka
